Wordt 2025 het jaar van de tarieven en handelsoorlogen?

De vooruitzichten voor de wereldwijde economische groei in 2025 zien er solide maar weinig spectaculair uit, met de meeste prognoses die momenteel schommelen tussen 2,5% en 3%. 

Maar de cijfers verhullen een enorme hoeveelheid onzekerheid. Geopolitieke escalatie in Oekraïne en het Midden-Oosten is goed mogelijk en heeft een impact op de handelsstromen. De haperende Chinese economie - en de reactie van Beijing daarop - was een van de bepalende kenmerken van 2024 en zou dat in 2025 opnieuw kunnen zijn. Het belangrijkste is misschien wel dat Donald Trump in januari begint aan een tweede termijn als president van de VS, na een campagne die werd gedomineerd door 'America first'-retoriek.

Elk van deze factoren zou de voorspellingen voor wereldwijde groei uit de koers kunnen slaan. Tegelijkertijd zijn er ook redenen voor voorzichtig optimisme. In de rest van dit artikel proberen we een turbulent economisch beeld te schetsen nu het nieuwe jaar nadert.

Het Trump effect

Wat gaat Donald Trump nu doen? Na een overtuigende overwinning in de Amerikaanse presidentsverkiezingen en Republikeinse meerderheden in beide huizen van het Congres, voelt dat als de meest prangende vraag van allemaal. President Trump lijkt de vrije hand te hebben. De snelle uitvoering van extreme campagnebeloften rond tarieven, deportaties en deregulering kan grote gevolgen hebben voor de wereldeconomie. Maar zullen de campagnekoppen zich vertalen in concrete actie? 

“Trump heeft tijdens de campagne zeker een aantal extreme voorstellen gedaan, maar op dit moment gaan we ervan uit dat ze niet allemaal zullen worden uitgevoerd, en de voorstellen die dat wel worden, worden misschien niet volledig of meteen uitgevoerd”, zegt John Lorié, hoofdeconoom bij Atradius. “Het tarief van 60% over de hele linie op Chinese import lijkt bijvoorbeeld niet realistisch, ondanks campagnebeloften. Hetzelfde geldt voor de drie miljoen deportaties van immigranten zonder papieren.”

De harde retoriek van Trump kan snel botsen met de harde economische realiteit. Het bedrijfsleven zal zich waarschijnlijk verzetten tegen algemene tarieven die een schadelijke handelsoorlog zouden kunnen uitlokken, terwijl het deporteren van miljoenen werknemers de levensvatbaarheid van duizenden bedrijven in gevaar zou kunnen brengen. Elke daaropvolgende stijging van de consumentenprijzen zou zeer slecht vallen bij de kiezers. 

“Hij heeft de verkiezingen ruim gewonnen, maar zijn acties zullen aan beperkingen onderhevig zijn”, zegt Lorié. “Daarom is het zeer waarschijnlijk dat er nieuwe tarieven komen, maar die kunnen gericht zijn op specifieke sectoren en minder impact hebben dan de krantenkoppen in de campagne suggereren.”

Een Trump-boost voor de handel?

Toch heeft Trump tijdens zijn eerste presidentschap tarieven en de dreiging daarmee gebruikt en zal hij dat vrijwel zeker opnieuw doen. Maar de dreiging zal misschien meer aanwezig zijn in 2025, gevolgd door de implementatie in 2026 en een geleidelijke verhoging van de kosten.

“Paradoxaal genoeg kan de dreiging van tarieven volgend jaar de groei van de handel stimuleren,” zegt Lorié. “Waar mogelijk zullen bedrijven hun importen vervroegen naar de tweede helft van 2025 om eventuele nieuwe heffingen, die naar verwachting in 2026 van kracht worden, voor te zijn.”

Het fiscale beleid van Trump kan de handel ook stimuleren, in ieder geval op de korte termijn. Hij heeft beloofd de belastingen voor sommige groepen te verlagen en de regeldruk in de hele economie te verminderen. Deze maatregelen zullen waarschijnlijk de groei van de Amerikaanse economie stimuleren en - bij afwezigheid van nieuwe tarieven - de importvolumes doen toenemen.

“Dat zal op zijn beurt de wereldhandel stimuleren,” voegt Lorié eraan toe. “Maar een oververhitte economie zou de inflatie onder druk zetten. De kerninflatie en de diensteninflatie zijn nog steeds relatief hoog in de VS en bij het eerste teken van een stijging zal de Fed (Federal Reserve) ingrijpen. Dat zou kunnen betekenen dat de rente in de VS langer hoger blijft.”

Voorlopig ligt de groeiprognose voor de Amerikaanse economie voor de komende 12 maanden rond de 2,6%, wat dicht bij het wereldwijde gemiddelde ligt. 

De globale visie

Elders in de wereld zal opkomend Azië de gemiddelde groei in 2025 waarschijnlijk opnieuw overtreffen, hoewel het voorspelde cijfer van 4,4% voor Azië en de Stille Oceaan een lichte daling betekent ten opzichte van dit jaar. 

De daling wordt veroorzaakt door de haperende Chinese economie, die naar verwachting in 2025 ook met ongeveer 4,4% zal groeien, ver onder de huidige overheidsdoelstelling van 5%. Goed presterende economieën zoals India en Vietnam zullen een deel van de last op zich nemen, met een verwachte groei tussen 6% en 7%.

“Het is niet realistisch om te verwachten dat China een groei van 10% tot 12% zal laten zien, zoals we in het verleden hebben gezien”, zegt Lorié. “Een specifiek probleem waar het land mee kampt is de vergrijzing van de bevolking. Dat betekent dat China het voordeel van de bevolkingsgroei mist dat India momenteel wel heeft.”

Beijing heeft een pakket maatregelen voorgesteld om de groei te stimuleren, waaronder lagere rentetarieven, goedkopere hypotheken en extra geld voor lokale investeringsprojecten. De komende maanden zal blijken of het snel en doortastend genoeg heeft gehandeld.

Meer in het algemeen zitten een aantal APAC-landen momenteel vast in de “middeninkomensval”, die de Wereldbank beschrijft als een situatie waarin middeninkomenslanden “ernstige tegenwind ondervinden op het gebied van economische groei, loonconcurrentie en innovatie”. China en India behoren beide tot de groep van meer dan 100 landen die klem zitten tussen een laag en een hoog inkomen.

“De uitdaging is om uit die val te komen, en daarvoor heb je directe buitenlandse investeringen (FDI), goed opgeleide arbeidskrachten en aanhoudende productiviteitsgroei nodig,” zegt Lorié. “Vietnam is een land dat het in dit opzicht vrij goed doet, door open te staan voor economieën uit zowel het Oosten als het Westen.” 

Het probleem met Europa

Van de andere economische regio's zullen opkomend (Oost-)Europa en Latijns-Amerika waarschijnlijk de wereldwijde groeigemiddelden in 2025 evenaren. Maar het echte probleem is West-Europa.

“De zwakke groei in de eurozone drukt de prognoses voor de geavanceerde economieën,” zegt Lorié. “Dit is deels het gevolg van externe krachten, maar er zijn ook interne uitdagingen. De EU moet haar inspanningen richten op het doorvoeren van groeibevorderende hervormingen.” 

Daarbij kan het gaan om het terugdringen van regelgeving, het verminderen van de fragmentatie van markten (en financiële markten in het bijzonder) en het bevorderen van dynamiek en innovatie in de economie, voegt hij eraan toe. Investeren in wetenschappelijk onderzoek en R&D moet een prioriteit zijn om de innovatiekloof met andere economieën te dichten. Hervormingen van de arbeidsmarkt kunnen ook nodig zijn. 

De meeste economen verwachten dat de activiteit in de eurozone volgend jaar sterker zal zijn dan dit jaar, hoewel de groei slechts zal aantrekken tot een ondermaatse 1,3%. Het betere nieuws is dat de inflatie de streefniveaus nadert en dat de rentetarieven in de EU sneller dalen dan in de VS.

Een jaar lang gevaarlijk leven

Economische voorspellingen zijn altijd een lastige taak, en zeker in een periode van grote geopolitieke turbulentie. Dat was de afgelopen jaren zo, maar de wildcard voor 2025 is het Amerikaanse presidentschap.

Als president Trump de verwachtingen negeert en snel algemene tarieven gaat toepassen op China, Canada, Mexico en de EU, waar hij allemaal mee heeft gedreigd, dan is het hek van de dam. Op dit moment verwachten de markten meer geleidelijke en gerichte maatregelen. Het probleem voor economieën over de hele wereld is dat de gedachten van de nieuwe president - niet beperkt door het Congres of de noodzaak om toekomstige verkiezingscampagnes uit te vechten - misschien onmogelijk te voorspellen zijn.