29/10/2015 De Russische roebel zakte in augustus naar haar laagste niveau in bijna vijf maanden.
Na enkele maanden van rust vrezen analisten voor een nieuwe financiële destabilisatie in Rusland. Kredietverzekeraar Atradius legt uit hoe dat in elkaar zit.
Nadat de olieprijs in het begin van dit jaar drastisch daalde naar een dieptepunt van 45 dollar per vat, leken de prijzen in de voorbije maanden weer te stijgen. Het Kremlin kon even opgelucht ademhalen, maar ondertussen kelderen de olieprijzen weer. De huidige prijs van 42,50 dollar per vat ligt een stuk lager dan de 95 dollar per vat die Rusland heeft vooropgesteld in zijn economische vooruitzichten. In een economie zoals de Russische, die volledig is opgebouwd rond olie en gas, is dit de weg naar recessie.
Russische economie gedomineerd door olie en gas
De economie in Rusland is volledig opgebouwd rond olie en gas. Hoewel de sector in 2014 nog een marginale groei wist te realiseren van 0,6%, (1,3% in 2013) eiste de lage olieprijs zijn tol. De roebel verloor bijna de helft van zijn waarde ten opzichte van de US dollar. Rusland keek daardoor aan tegen een inflatie van 10% op het einde van 2014. Bovendien zorgde de daling van de olieprijs voor onrust op de beurs en een groot gebrek aan vertrouwen. Dat gebrek aan vertrouwen is ook nu weer merkbaar. Zo schortte de Russische centrale bank de aankoop van vreemde valuta's op om een verdere prijsdaling van de roebel te vermijden.
Tekort aan investeringen in energiesector
De data van 2014 onderlijnen een fundamentele zwakte van de Russische economie: een chronisch gebrek aan investeringen door een slecht ondernemingsklimaat. Die investeringen zijn broodnodig om de energiesector te moderniseren. De productievelden in West-Siberië, goed voor 90% van de olieproductie in Rusland, zijn hun productiepiek gepasseerd. Het verder exploreren van Arctische velden zou een oplossing kunnen bieden, maar aan die investering hangt een prijskaartje van 700 miljard dollar (cijfers van het International Energy Agency). Daarnaast zijn er ook zware investeringen nodig in andere sectoren om de Russische economie te differentiëren en de afhankelijkheid van de energiesector in te perken.
Internationale sancties wegen door
In 2014 namen de VS en de EU maatregelen in een poging Rusland te dwingen zich uit het conflict in Oekraïne terug te trekken. De sancties richtten hun pijlen op Russische bedrijven in de defensie- en energiesector. De sancties waren een poging om de toegang tot militair materiaal te bemoeilijken en de economische groei in Rusland een halt toe te roepen. Die maatregelen zorgen ervoor dat Russische bedrijven geen toegang meer hebben tot energietechnologieën in de EU en VS en door een gebrek aan middelen (ook financieringen zijn beperkt) noodgedwongen investeringen moeten stopzetten.
Olieprijs zit gebeiteld in economische vooruitzichten
Met de huidige productie wordt er verondersteld dat de prijs per vat zich in de loop van de volgende maanden zal stabiliseren tot een 60 US dollar. Die prijs ligt een stuk lager dan de 95 dollar per vat die Rusland heeft vooropgesteld in zijn economische vooruitzichten. Wetende dat de energiesector 30% van het BBP, 70% van de export en 50% van de overheidsinkomsten van Rusland vertegenwoordigt, is een daling van de olieprijs het grootste gevaar voor de Russische economie. Volgens berekeningen van het IIF leidt een daling van 10 tot 15 dollar van de olieprijs tot een vermindering van het BBP van twee tot drie procent, waardoor Rusland in een recessie zou terechtkomen.
Conclusie
De Russische economie kreeg rake klappen door het conflict met Oekraïne, de daaropvolgende internationale sancties en de daling van de olieprijzen. Volgens het EIU zal de Russische economie krimpen met een 3,5%-4%, wat wordt erkend door de Russische overheid. Verwacht wordt dat de investeringen zullen dalen met 16,5% door het gebrek aan vertrouwen, beschikbare technologieën uit de VS en EU en de internationale sancties.
De consumptie van gezinnen zal niet in staat zijn om de economie te ondersteunen. Door de stijgende inflatie, daling in koopkracht en gebrek aan consumentenvertrouwen wordt er een daling van de consumptie verwacht van 6%. Het enige lichtpuntje is dat de waardedaling van de Roebel kan zorgen voor een stijging van de export in niet-energie gerelateerde sectoren. Het is met andere woorden meer dan ooit belangrijk dat Rusland ook in die sectoren investeert en een gezonde diversificatie nastreeft.