Nieuwe Amerikaanse regels voor geavanceerde microchips verhogen economische spanning beide wereldreuzen.
De handelsoorlog tussen de twee grootste economieën ter wereld ging in oktober een nieuwe fase in, toen de VS ingrijpende exportcontroles instelde op geavanceerde technologieën bestemd voor hun rivaal in de Stille Oceaan.
Het doel van de voorschriften is het vermogen van Chinese bedrijven te beperken om geavanceerde microchips te verkrijgen of te ontwikkelen, met name die welke nieuwe innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) stimuleren.
De nieuwe wetten verbieden Amerikaanse personen en bedrijven ook om Chinese bedrijven te steunen die op deze gebieden actief zijn.
China van zijn kant lijkt niet in de stemming om de spanningen te verminderen. Het congres van de Chinese Communistische Partij van oktober heeft de positie van president Xi Jinping als dominante heerser, omringd door loyalisten, bevestigd.
Dit betekent waarschijnlijk dat China zijn beleid van grotere technologische zelfvoorziening voortzet en prioriteit geeft aan nationale veiligheid boven economische groei.
Een "intense" nieuwe fase
Econoom Bert Burger van Atradius Azië denkt dat de nieuwe regelgeving en de reactie van China daarop ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor beide partijen.
"We zijn getuige van een nieuwe en intensere fase van een handelsoorlog die al sinds het presidentschap van Trump aansleept", zegt hij.
"De exportcontroles, en verboden over Amerikaanse burgers die Chinese bedrijven steunen, zullen waarschijnlijk leiden tot een ontkoppeling van de Amerikaanse en Chinese economie op het gebied van hoogwaardige technologie, en een negatieve invloed hebben op de uitwisseling van kennis tussen beide grootmachten."
Na verloop van tijd zou deze nieuwe fase er volgens Bert toe kunnen leiden dat westerse multinationals hun investeringen in China verminderen en de productie van hoogtechnologische goederen verplaatsen naar markten als Maleisië, Thailand en Vietnam.
Implicaties voor de VS
Hoewel grote chipontwerpers door de nieuwe regels een belangrijke exportmarkt zullen verliezen, denkt Jon Starck, manager Risk Services bij Atradius US, dat de gevolgen voor de Amerikaanse technologiesector nog enige tijd op zich zullen laten wachten.
"De kortetermijngevolgen voor Amerikaanse hightechbedrijven zullen beperkt zijn, omdat er veel vrijstellingen zijn voor belangrijke spelers", zegt hij.
Naast vrijstellingen op korte termijn kunnen Amerikaanse bedrijven vergunningen aanvragen om verboden producten aan China te blijven verkopen. Het Amerikaanse ministerie van Handel houdt vol dat de meeste vergunningen niet zullen worden verleend, maar dat standpunt kan veranderen als de spanningen afnemen.
De VS geloven duidelijk dat het verbod op de lange termijn slechter zal zijn voor de Chinese hightechsector dan voor hun eigen sector.
Zij zouden wel eens gelijk kunnen hebben. De VS is een kernmarkt voor China's "rijpe" (oudere) chipindustrie, maar de Amerikaanse regering heeft sinds het begin van de pandemie subsidies gebruikt om de binnenlandse productie van microchips aan te moedigen.
Gevolgen voor China
In China kunnen de nieuwe regels aanzienlijke gevolgen hebben. Chinese producenten van geheugenchips zullen er op korte termijn het meest onder lijden, omdat zij afhankelijk zijn van Amerikaanse apparatuur.
Chris Chen, manager Risk Services voor Atradius in China, zegt dat de nieuwe regels China ook zullen beletten om in de nabije toekomst zijn eigen chipindustrie van de volgende generatie te ontwikkelen.
"De Chinese regering heeft onnoemelijk veel miljarden dollars in haar chipindustrie gestoken", voegt ze eraan toe. "Maar het opbouwen van een volledig Chinese toeleveringsketen in geavanceerde microchips kan in de nabije toekomst bijna onmogelijk worden. China's eigen apparatuurfabrikanten blijven vier tot vijf jaar achter op hun overzeese tegenhangers."
Het zal moeilijk zijn het verbod te omzeilen omdat de VS de sancties extraterritoriaal toepassen. Dat wil zeggen dat geavanceerde chipfabrikanten in andere landen zich aan de controles zullen moeten houden of de toegang tot essentiële Amerikaanse apparatuur kunnen verliezen.
Maar de voorschriften gelden alleen voor de meest geavanceerde chips, die slechts een klein percentage van de totale handel in microchips uitmaken. Dat betekent dat ook in China het bredere effect op korte termijn beperkt kan zijn.
"De werkelijke impact van de beperkingen zal afhangen van de manier waarop het beleid wordt uitgevoerd," zegt Chris. "Niettemin verwachten we op korte termijn geen brede commerciële impact op particuliere Chinese bedrijven."
Implicaties voor de industrie in het algemeen
Behalve voor Amerikaanse en Chinese fabrikanten hebben de regels uiteraard ook belangrijke gevolgen voor chipfabrikanten in andere landen.
Albirich Tang, senior manager bij Atradius Asia, gevestigd in Hongkong, zegt dat fabrikanten in de bredere regio de banden met Chinese klanten wat losser zouden kunnen laten om aldus te voldoen aan de Amerikaanse regelgeving.
"Het is waarschijnlijk dat chipfabrikanten in Japan, Zuid-Korea en Taiwan hun banden met Chinese bedrijven geleidelijk zullen afbouwen en hun productie op middellange en lange termijn zullen diversifiëren, om geopolitieke onzekerheid te vermijden", voegt hij eraan toe.
Op dit moment hebben halfgeleiderfabrikanten in Azië, zoals marktleiders TSMC, SK Hynix en Samsung, een jaar de tijd om aan de beperkingen te voldoen.
Maar de indruk bestaat dat toonaangevende chipfabrikanten in Azië en Europa niet voor de Amerikaanse beperkingen willen vallen en niet het risico willen lopen de toegang te verliezen tot de geavanceerde toeleveringsketens waarvan hun bedrijven zo afhankelijk zijn.
Met dat in het achterhoofd vormen de nieuwe voorschriften een duidelijke verscherping van de handelsoorlog tussen China en de VS, waarbij de VS doelbewust de leidende technologiesector van hun rivaal aanpakken. Hoe dit alles in de praktijk zal uitpakken hangt af van enkele factoren. Op dit moment lijkt echter geen van beide partijen in de stemming voor enig compromis.